...ή αλλιώς "Παράλληλες σκέψεις μου σε ένα συνέδριο"
Κάπως έτσι άρχισε την ομιλία του ένας από τους κύριους ομιλητές του συνεδρίου για το ραδιοφωνικό περιεχόμενο στη ψηφιακή εποχή, το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Λεμεσό της Κύπρου λίγες ημέρες πριν.
Έφυγα από την Αθήνα με φθινοπωρινό καιρό. Βροχή, αέρας και χαμηλές θερμοκρασίες, διαβάζοντας στα blogs τις τελευταίες ειδήσεις για την ελληνική ραδιοφωνική επικράτεια.
Καταχείμωνο στην εξωτική χώρα των ερτζιανών!!
Ραδιόφωνα ανοίγουν, κλείνουν, ξανά-βαφτίζονται και αναγεννώνται μέσα από την τέφρα τους, ενώ την ίδια στιγμή όλοι έχουν άποψη για όλα, το πρόγραμμα, τους ανθρώπους, το marketing, τη διαφήμιση, τα οικονομικά και πάνω από όλα αυτά για το ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ. Το μέσο υπερπαραγωγή κατά τα Ελληνικά μηντιακά δεδομένα. Το ραδιόφωνο που είναι ιδέα, άποψη, δύναμη, μέσο και άμεσο με στυλ βγάζοντας τη γλώσσα σα σχολιαρόπαιδο 100 ετών! Το ραδιόφωνο που παραμένει η ήρεμη δύναμη, όταν γύρω του αναλύονται άπαντες και άπασες σε επικοινωνιακούς ιλαρισμούς, αποτάσσοντας, λόγω των χαλεπών καιρών, την ανούσια και κακή τηλεόραση επαν-εφευρίσκοντας τη μαγεία του ραδιόφωνου.
Εκεί λοιπόν, που τουλάχιστον για μία δεκαετία όλοι οι υπόλοιποι είχαμε ηρεμήσει για λίγο, περνώντας τις ραδιοφωνικές μας μέρες σε πλήρη αναζήτηση του ραδιοφωνικού μας “raison d’existence” κάποιος πάτησε το Pause και ιδού! Η Νέα Εποχή του Ραδιόφωνου! Το σταριλίκι, η γκλαμουριά, το αναλλοίωτο τηλεοπτικό φως της επικοινωνίας επιστρέφει για να σώσει ως άλλος «super freak hero» το δύστυχο ραδιόφωνο από την ανία του! Επιστροφή στο “persona radio”, με όλες τις συνέπειες που αυτό μπορεί να φέρει…Αν ήταν τυφώνας θα λεγόταν Κατίνα και σίγουρα τα θύματα του είναι περισσότερα από τις συχνότητες στο ραδιοφωνικό φάσμα της Ελλάδας.
Ευτυχώς τα χιλιόμετρα, για την ακρίβεια τα «πόδια» της πτήσης και το χάζι στην οθόνη του καθίσματος με τη διαδρομή που διανύαμε, με έκαναν λίγο να ξεχάσω αυτά που διάβαζα για το μέσο που αγάπησα στην εφηβεία μου και συνεχίζω να το ζω καθημερινά ίσως και κατά την επικρατούσα μηντιακή λογική στην πιο σκοτεινή πλευρά του, την λιγότερη «γκλαμουράτη». Κάτι σαν το Dark Side of the Moon σε παράφραση, Dark Side of the Radio, λοιπόν.
Ήλιος και ζέστη με περίμενε στην Κύπρο, κάτι σαν το μεγάλο, φωτεινό καλοκαίρι του Μανώλη Φάμελλου ή το Indian Summer, πείτε όπως θέλετε, αλλά ήταν αρκούντως ικανοποιητικό να ξανασυναντιέμαι έστω για λίγο ακόμα με τον ήλιο. Κάπως έτσι κύλησαν και οι πρώτες ώρες του συνεδρίου. Ηλιόλουστα! Αισιόδοξα! Κλείνοντας το μάτι στο παλιό και το νέο!
Ερευνητές και θεωρητικοί του ραδιόφωνου από όλο τον κόσμο (κυριολεκτικά), marketing managers, δημοσιογράφοι, εκπρόσωποι μεγάλων φορέων που υποστηρίζουν την ύπαρξη του ραδιόφωνου σχεδόν από τη γέννηση του, όλοι ήταν εκεί. Κάτι σα μεγάλο οικογενειακό reunion για να γιορτάσουν το νέο, να τιμήσουν ο καθένας με το δικό του τρόπο το παλιό και κυρίως για να συζητήσουν όπως συμβαίνει πάντα στις μεγάλες και αγαπημένες οικογένειες για τα προβλήματα και τις λύσεις τους.
Μια αγωνία συνάντησα μόνο και αυτή ήταν έκδηλη. Η πρωτοξάδερφη του ραδιόφωνου, η τεχνολογία έχει αρχίσει να πιέζει! Πιέζει για να καταλάβει χώρο, χρόνο, ποιότητα, περιεχόμενο. Τι γίνεται λοιπόν όταν ένα τόσο ευγενές μέσο δέχεται τέτοιες πιέσεις! Πως αντιδρά; Συμβιβάζεται και ακολουθεί ένα διαφορετικό δρόμο από αυτό που θέλει; Αντιδρά χτυπώντας «στα μικρόφωνα»; ή καταφέρνει μέσω μιας πιο «διπλωματικής» οδού να αντιστρέψει το κλίμα και να προχωρήσει σε μια νεότερη εποχή, περιεχομένου, μεθόδων μετάδοσης και τεχνικών;
Το ραδιόφωνο δεν είναι μόνο ένα μάτσο καλώδια που καταλήγουν σε μια κονσόλα και δύο μικρόφωνα! Είναι πρωτίστως οι άνθρωποι και οι ιδέες πίσω από τα μικρόφωνα. Αν θα ακούγεσαι μέχρι το επόμενο τετράγωνο ή στην άλλη άκρη του κόσμου έχει μικρή αξία αν αυτά που λες αντικατοπτρίζουν το γεωγραφικό όριο της τουαλέτας σου.
Αν βάλεις τις “persones” να κάνουν web radio τις ίδιες φούσκες θα ακούσεις! Μόνο που θα είναι online!
Γιατί λοιπόν ανησυχούμε τόσο για την τεχνολογία; Είναι λίγο ο φόβος ότι δεν μπορείς να διδάξεις στο γέρικο σκυλί σου νέα κόλπα, ή ότι εσύ έχεις γεράσει τόσο πολύ που βαριέσαι να του μάθεις κάτι παραπάνω; Είναι η αδυναμία των περισσοτέρων από αυτούς που δουλεύουν στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και όσο πάει λιγότερο Επικοινωνίας να αναζητήσουν και να συνδυάσουν τις ολοένα αναπτυσσόμενες δυνατότητες της νέας τεχνολογίας με αυτή ενός παραδοσιακού μέσου; Δεν μπορώ να το φανταστώ έτσι. Πιστεύω ακράδαντα ότι οι άνθρωποι που έχουν ΕΠΙΛΕΞΕΙ να δουλεύουν στο ραδιόφωνο (και όχι οι αλεξιπτωτιστές του χώρου) σκέφτονται με μεγαλύτερη άνεση και διορατικότητα το μέλλον τους και το μέλλον του χώρου που κινούνται. Το αντίθετο θα ήταν καταστροφικό! Περίπου σα να επέμενε ένας ραδιοφωνικός παραγωγός να παίζει MP3 τι στιγμή που έχει στη διάθεση του το καλύτερο format ήχου. Μαζοχισμός του αισχίστου είδους!
Το θέμα της τεχνολογίας αρχίζει να γίνεται καταπιεστικό όσον αφορά την εμπλοκή του με τα υπόλοιπα ΜΜΕ. Όχι γιατί το απαιτεί η σύμβαση των σχέσεων μεταξύ των δύο αυτών στοιχείων και των ενδιάμεσων τους, αλλά γιατί επιμένουμε πεισματικά σε κάτι που δεν θέλουμε να γνωρίσουμε. Επιλέγουμε λίγο πολύ να γίνουμε ο «Κανένας» της τεχνολογίας και της επικοινωνίας αντί να ανοίξουμε τα αυτιά μας στις Σειρήνες του νέου και του πρωτοποριακού.
Ο Andy Crissel είχε πει για το ραδιόφωνο ότι είναι «ένας ψίθυρος στο αυτί του ακροατή», στις μέρες μας ο ψίθυρος αυτός έγινε SHOUTcast αλλά εμείς επιμένουμε να ψιθυρίζουμε τα αδύναμα επιχειρήματά μας για κάτι που κραυγάζει κυριολεκτικά και μεταφορικά για το νέο.
Νέα προγράμματα, νέα είδη μουσικής, νέες φωνές, νέες ιδέες, νέοι τρόποι ενημέρωσης, διάχυσης της πληροφορίας, επικοινωνίας. Γιατί να πάμε από τον εξοχικό δρόμο αφού μπροστά μας ανοίγεται ο αυτοκινητόδρομος. Κάποιοι μπορούν να ισχυριστούν ότι επιλέγουν τον αγροτικό δρόμο γιατί το ραδιόφωνο είναι μια αφορμή για εκδρομή.
Επιλέξτε λοιπόν αγαπημένοι μας ακροατές και παραγωγοί: μια βόλτα στην εξοχή με το σαραβαλάκι της μαμάς που έχει επάνω το φορητό web radio, ή την κόντρα στον αυτοκινητόδρομο της επικοινωνίας και της ενημέρωσης με την ταχύτητα της νέας μηχανής που λέγεται τεχνολογία.
Όπως και να έχει, το ραδιόφωνο θα παραμείνει ο σταθερός συνοδηγός στις διαδρομές μας, ο ήχος πίσω από όλες τις στιγμές μας.
Λιγότερα "Θα" - Περισσότερα "Να"
